 |
"Zielono na czarnym Śląsku" IZABELLA FRANIEL
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, |
Opis popularnonaukowy projektu
Czerń wzgórz górujących nad poprzemysłową okolicą jest wiosną tak samo czarna, jak latem i jesienią. Jedynie zimą śnieg na jakiś czas przykrywa miłosiernie zwały żużli i spieczonych resztek skał. W upalne dni wiatr unosi tumany pyłu, który opadając na zarośla i budynki upodabnia je do hałdy, skąd został przywiany. Niepokojącą czerń z rzadka łamie nieśmiała, wiotka zieleń pojedynczych brzóz. Pejzaż z samotną brzozą jest nawet interesujący w swym smutku i grozie. Krajobraz ze zwartym brzozowym drzewostanem jest tym, czego szuka przykurzony człowiek.
Nie łatwo jest jednak być brzozą z hałdy. Młoda siewka musi znieść wysoką temperaturę podłoża, stale wyższą niż na skraju gęstego lasu. Nie może więdnąć i usychać, gdy woda deszczowa natychmiast spływa ku podnóżom usypiska a wiatr i słońce błyskawicznie unicestwiają życiodajne krople. Nie może obumierać, gdy wokół korzeni zagęszcza się toksyczny roztwór metali ciężkich. To nic, że jest się mniejszym, niepozornym w porównaniu z brzózkami z żyznych, cienistych polan. Wola przetrwania tkwi w niezłomnym charakterze. A może w... genach?
Potrzeba tysięcy silnych siewek, bo zwały pełne toksycznych odpadów pilnie wymagają pokrycia zwartą roślinnością.
Jaka więc musi być brzoza, by posadzona na niegościnnym podłożu hałdy przetrwała i wydała nasiona?
Jaka musi być... hałda, by brzozowy zagajnik mógł się utrzymać przy życiu?
Streszczenie naukowe
Zwały pocynkowe pilnie wymagają przyrodniczego zagospodarowania, ze względu na koncentrację wielu toksycznych substancji. Celem badań prowadzonych w Katedrze Ekologii jest sprawdzenie stopnia wrażliwości siewek brzozy brodawkowatej na niekorzystne dla roślin fizyko-chemiczne właściwości odpadów. Rozpoznanie tych właściwości może umożliwić zastosowanie odpowiednich ekotypów brzóz do rekultywacji zwałów.
Gęsiówka Hallera (Cardaminopsis helleri (L.) Hayek) posiada właściwości pozwalające jej na wzrost i reprodukcję na terenach o wysokiej koncentracji metali ciężkich. Celem badań jest zbadanie ekologii tego gatunku w dwóch skrajnych siedliskach – hałdzie cynkowej i rezerwacie "Uroczysko Buczyna". Badania te pozwolą na określenie roli gęsiówki jako indykatora warunków środowiskowych.