 |
"Nowe kobiety - stary Śląsk’ AGNIESZKA MANDAL (autorka zdjęć)
EUGENIA MANDAL (kierownik projektu) Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Pedagogiki i Psychologii, |
Opis popularnonaukowy projektu
Jeszcze dziś na strychach starych kamienic i familoków znaleźć można okute żelazem kufry a w nich kwieciste chusty, spódnice i czepce. Wyniosły je tam matki dzisiejszych dwudziesto-, trzydziestolatek wiedząc, że ich córki nigdy już ich nie wypiorą, nie wykrochmalą i nie włożą na chrzciny czy stypę. Nie włożą, ale też nie wyrzucą, mając przed oczami swe babcie, które w stroje te ubierały się co niedzielę. Wśród zamkniętych w kufrach kiecek i fartuchów próżno by szukać jednak niematerialnych elementów śląskiej tradycji, które od pokoleń kształtują tożsamość i osobowość młodych Ślązaczek. Znacznie łatwiej przecież włożyć dżinsy i T-shirt niż, nie oglądając się wstecz, wkroczyć w dorosłość w czasach, gdy nie obowiązuje znane "z domu" archetypy głównych ról kobiecych. Mieszkankom Śląska trudno dziś ruszyć własną ścieżką życia, mając w uszach babcine: "...za moich czasów...". Ale jeszcze trudniej uświadomić sobie i otoczeniu, że coraz głośniej dochodzi do głosu męski pierwiastek natury, każący podejmować niezależne decyzje, bronić ich oraz konsekwentnie i samodzielnie zmierzać do wytyczonych sobie celów. Dzisiejszy świat jest odmienny od świata mam, którym bliżej do własnych matek niż córek, stawia przed młodymi kobietami jednoznaczne ultimatum. Wybór może być tylko jeden, niezależnie od tego, czy opuszcza się wielopokoleniowy rdzennie śląski dom na Nikiszowcu lub Giszowcu, czy mieszkanie na osiedlu z wielkiej płyty, jakich wiele na Śląsku. Współczesne młode kobiety są świadome spinających je okowów tradycji. Pomagają im one, czy przeszkadzają, w wykonaniu pierwszego kroku? Z pewnością "nowe" kobiety zabiorą z posagu "starego" Śląska charakter, niezłomność, umiejętność pokonywania z zaciśniętymi zębami przeciwności losu, ale też pełne niepokoju i nostalgii spojrzenie mam i babć.
Streszczenie naukowe
Pokolenie współczesnych, młodych mieszkanek Śląska jest pokoleniem wkraczającym w dorosłe życie w sposób diametralnie różny od ich babć czy matek. Dorastanie, wybór i kształtowanie się dróg życiowych obecnych dwudziesto, trzydziestolatek rozgrywa się na pograniczu nowej rzeczywistości ekonomicznej i społecznej, nowych możliwości kształcenia się i samorealizacji. Jednak tradycyjne, głęboko zakorzenione na Śląsku postrzeganie ról kobiecych oraz tradycyjny obraz rodziny śląskiej nadal towarzyszy współczesnym, młodym, ślązaczkom.
Celem badań jest charakterystyka oraz ukazanie roli tożsamości płciowej i kompetencji społecznych w kształtowaniu się strategii konstruowania przyszłości młodych kobiet na Śląsku. Strategia czyli planowa organizacja działań jednostki zakotwiczona jest zarówno w przeszłości (geneza, wzorce dążeń i planów) jak i w przyszłości ( konsekwencji i odpowiedzialność za własne działania i wizje).
W badaniach planowane jest zastosowanie Kwestionariusza Kompetencji Społecznych (2001) Anny Matczak, Inwentarza Płci Psychologicznej Alicji Kuczyńskiej (1992) oraz Kwestionariusza Strategii Konstruowania Przyszłości Celiny Timoszczyk-Tomczak (2003). Badaniami objęta zostanie grupa około 80 kobiet w wieku od 20 do 30 lat zamieszkałych na terenie województwa śląskiego.
Hipotezy badawcze zakładają, że większość młodych mieszkanek Śląska to osoby posiadające zrówna męskie jak i kobiece kompetencje społeczne czyli charakteryzujące się androgyniczną tożsamością płciową, młode ślązaczki to prawdopodobnie także kobiety o średnim lub wysokim poziomie kompetencji społecznych (dotyczą one zarówno radzenia sobie w sytuacji ekspozycji społecznej, w sytuacjach intymnych jak i w sytuacjach wymagających asertywności). Hipotezy te uzasadniają zatem przypuszczenia, że najczęściej wybieraną przez nie strategią planowania przyszłości będzie strategia realistyczna.