 |
"Miasto. Żywioły i metamorfozy. Dynamika przestrzeni miejskiej w oglądzie socjologicznym" WERONIKA ŚLĘZAK-TAZBIR (autorka zdjęć)
MAREK S. SZCZEPAŃSKI (kierownik projektu) Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Społecznych, |
Opis popularnonaukowy projektu
Nie wstępuje się dwa razy do tej samej rzeki. Zwłaszcza, że nigdy jeszcze w historii społeczeństw rzeka ta nie płynęła równie bystrym nurtem jak obecnie. Dostrzegają to ci, którzy "za swoich czasów" żyli wolniej, spokojniej, w harmonii ze wszechświatem. Dostrzegają to i ci, którzy, dawszy się porwać wartkiemu prądowi, są w stanie zdobyć się na refleksję. Dostrzegają to wreszcie ci, którzy wpatrują się w ów prąd z racji własnych pasji i zainteresowań naukowych - socjologowie. Refleksje są raczej ponure: wieczny pośpiech, szalone tempo, poczucie, że wpadło się w wir, z którego nie da się wydostać. Czy to zmienił się świat, a my z nim, czy też stało się dokładnie odwrotnie? W poczucie globalnego chaosu z kojącym głosem wkracza socjologia. Ona już wie, że z producentów staliśmy się nienasyconymi konsumentami: rozrywki, wygody, nowości. Potwierdzają to media, zapewniając, że tak jest teraz wszędzie.
Dlaczego zatem wiatr zmian w województwie śląskim miałby dąć inaczej niż w reszcie świata?
Dlatego, że wielkie śląskie miasta, jak nigdzie w Polsce i rzadko poza nią, zrastają się w jeden organizm, zachowując jednak swą historyczną i społeczną odrębność.
Dlatego także, że region ten, od zarania przemysłowy, przez wieki stawiał na wydobycie, przetwórstwo, produkcję. Zachwianie tych priorytetów sprawiło, że w powstałą próżnię wezbraną falą wstępuje nauka i technologia. W inteligentnej, zinformatyzowanej, cyfrowej rzeczywistości próbujemy odnaleźć siebie i drugiego człowieka: szukamy więzi, relacji, wspólnej przestrzeni, tego, co porwał bystry nurt.
Przy obecnym tempie zmian naukowa niecierpliwość socjologów bardzo szybko zostaje nagrodzona. Jednak odpowiedzi na pytanie: dobrze to, czy źle? Nie znalazłby pewnie nawet sam Heraklit...
Streszczenie naukowe
Głównym celem projektu było opisanie żywiołów związanych z rozwojem społecznym i ich wpływu na przestrzeń miasta. Procesy modernizacji, industrializacji, globalizacji, informatyzacji i wszelkie inne zmiany, spowodowały daleko idące skutki metamorfozy społecznej i przestrzennej. Dynamika przestrzeni, z którą mamy dziś do czynienia na terenie miasta, jest faktem i dlatego stanowić powinna dla socjologa ważne pole refleksji i badań, zwłaszcza, że żyjemy w jedynym takim regionie w Polsce, gdzie sąsiadujące ze sobą wielkie miasta tworzą megametropolię. Zmianę społeczną, która znajduje swoje coraz wyraźniejsze odzwierciedlenie w przestrzeni miast województwa śląskiego można opisać dwubiegunowo: