IWONA JESIONOWSKA (autorka zdjęcia)
ANNA CZEPIK (organizator projektu)

Uniwersytet Warszawski, Wydział Historyczny,
Instytut Historyczny;
ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa
e-mail: zolwik.lata@wp.pl

Opis popularnonaukowy projektu

Wśród starych pomnikowych drzew majaczy majestatyczna sylwetka pałacu. Tympanon zdobi herb rodowy, przy nim data AD 18.6, jednej cyfry już nie ma. Przez okna na zewnątrz wydostaje się ciepły blask. Wydaje się, jakby płonęły kandelabry i w świetle świec toczyło się życie. Brakuje gwaru, głosów, tętentu kopyt, turkotu kół. Brakuje tez samych kandelabrów. Ów złudny blask nadają promienie zachodzącego słońca wpadające do wnętrza przez okna bez szyb i dach bez dachówek. Pomimo ściśniętego serca, trudno nie dostrzec śladów dawnej świetności. Kaplicę w bryle pałacu rozpoznać można po miejscu, w którym stał ołtarz i po kropielnicy w kruchcie. Była też krypta. Świadczy o tym czeluść w podłodze. Nieliczne zachowane zdobienia pozwalają wyobrażać sobie całość ornamentyki. Ta z kolei naprowadza myśl na gust hrabiny i ołówek wybitnego architekta.
Europejski szyk i styl. Powiew wielkiego świata. Dziś z powiewu został przeciąg hulający po opustosza łych komnatach.
Niektóre dwory miały więcej szczęścia. Dostrzeżone przez historyków, historyków sztuki i inwestorów doczekały się renowacji i żyją nowym życiem jako luksusowe hotele i eleganckie restauracje lub filie muzeów. Inne niszczeją wraz z otaczającymi je dworskimi parkami pełnymi starych pomnikowych drzew. Parki, dziczejąc, zyskują na uroku. Rezydencje, dwory i dworki smutno odejdą w przeszłość, jeśli im się pozwoli. Fotografia to dopiero początek.

Streszczenie naukowe

Dolny Śląsk to obszar o niezwykłej historii, której świadectwem są m.in. licznie zamki i rezydencje szlacheckie, zachowane do dziś. Znaczne nasycenie tych terytoriów obiektami zabytkowymi, niespotykane w innych dzielnicach Polski, wyjątkowymi również na skalę europejską, pozwoliło na przeprowadzenie przekrojowego kursu historii architektury (w tym również średniowiecznego i renesansowego malarstwa ściennego oraz rzeźby nowożytnej) od XIII do XIX wieku.
Celem projektu była popularyzacja wiedzy o Dolnym Śląsku wśród studentów IH UW i ZHS UG, zachęcenie ich do własnych badań nad tym regionem, zgromadzenie dokumentacji fotograficznej, która została wykorzystana w pracach naukowych (prace roczne, magisterskie, artykuły) oraz w celach promocyjnych obu uczelni (informatory dla kandydatów na studia, strony www). Ważna była również integracja dwóch instytucji i porównanie różnych warsztatów badawczych - historyka oraz historyka sztuki. W trakcie realizacji projektu zwrócono też uwagę na problem niszczenia wielu dworów i pałaców, które stopniowo zamieniają się w ruinę. Miejsca takie jak Gościszów, Gorzanów, Rząśnik, Świerzawa czy Stara Kraśnica wymagają szybkiego zabezpieczenia i kosztownej renowacji, inaczej dla przyszłych pokoleń nie pozostanie po nich tylko nieaktualna wzmianka w przewodniku.