"Tadżykistan: długa krótka historia" "Stan świadomości historyczno-narodowej w środowisku studentów w Tadżykistanie" Przemysław Adamczewski Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Sieradzu, ul. Mickiewicza 6, 98-200 Sieradz e-mail: adprzem@op.pl Pomnik Lenina w Istarawszanie (6 września 2012, Istarawszan)

Opis popularnonaukowy projektu

Najstarsze zabytki Rzymu, stolicy Włoch, sięgają czasów starożytnych. Najbardziej znany i monumentalny to Koloseum, które powstało w I wieku naszej ery i dziś ma już blisko 2000 lat. Mieszkańcy Rzymu mają czym się szczycić przed przybyszami z innych stolic. Swoja dumą nie ustępują im Ateńczycy. Niewiele gorzej prezentuje się Paryż ze swoim kościołem Saint-Germain-des-Prés z XI w. Ze średniowiecznych zabytków słyną Praga, Wiedeń czy Oslo.
Jeśli nawet, co się w historii zdarzało wielokrotnie, zabytki płonęły, pozostały z nich przynajmniej fundamenty lub strzępy nadpalonych dokumentów.
Tymczasem w stolicy Tadżykistanu, Duszanbe, nie ma zabytkowych budynków. Brak starówki uniemożliwia przespacerowanie się wąskimi, klimatycznymi uliczkami, jak w większości europejskich stolic. Trudno się temu dziwić, wszak miasto stołeczne Duszanbe ma tyle lat, ile, zapewne, niejeden jego mieszkaniec: 90. Stołeczna młodzież nie ma do czego odnieść się w poszukiwaniu śladów przeszłości. Bez porównania lepiej pod tym względem jest w drugim co do wielkości mieście Tadżykistanu, Chodżencie, gdzie jest średniowieczna twierdza a początków miasta poszukuje się w epoce Aleksandra Wielkiego, czy w Istarawszanie.
Tadżykistan w swym obecnym kształcie jest młodym, zaledwie 23 letnim krajem, rówieśnikiem studentów uczelni wyższych Duszanbe. Przedtem przez 67 lat był częścią Związku Radzieckiego. Nie istniało państwo, istniał jednak naród, który na częściowo obecnych terenach Republiki Tadżykistanu tworzył swoją historię, kulturę i sztukę. Niełatwą w pielęgnacji, gdyż obszar ten przez wieki przechodził pod władanie różnych kultur, sił militarnych i politycznych. Zwłaszcza okres ZSRR nie sprzyjał, a wręcz utrudniał, kultywowanie narodowych, a także religijnych tradycji.
Przywiązanie do kultury i tradycji ma ogromne znaczenie w kształtowaniu nie tylko indywidualnej osobowości, ale przede wszystkim tożsamości narodowej, zwłaszcza w świecie zaproponowanym przez kulturę europejską. Młodzi ludzie w Tadżykistanie, jeśli mieliby dać początek pokoleniu żyjącemu na wzór swoich rówieśników zza Uralu, znajdą ślady przeszłości ojczyzny tylko w ustnych przekazach rodziców i dziadków oraz w muzeach. Jeśli tylko zechcą.

Streszczenie naukowe

Celem projektu było zanalizowanie stanu świadomości historyczno-narodowej młodej inteligencji tadżyckiej na przykładzie studentów uczelni wyższych w Duszanbe. Podstawę projektu stanowiły badania terenowe, podczas których zgromadzono materiał służący do zrekonstruowania warstwy wyobrażeniowej respondentów. Świadomość historyczno-narodowa jest jednym z kluczowych fundamentów budowania państwa narodowego. Jego utworzenie stało się standardem ideologicznym w zdecydowanej większości krajów powstałych po rozpadzie Związku Radzieckiego. W Tadżykistanie, tak jak w innych krajach Azji Środkowej, proces ten komplikowała złożona sytuacja etniczna oraz brak tradycji państwa narodowego. Poszczególne republiki w tej części świata narodziły się w umysłach radzieckich komisarzy i jako takie nie posiadają własnej tradycji. Granice państwowe nie pokrywają się z granicami poszczególnych grup etnicznych, gdyż w dużej mierze zostały określone odgórnie. Znamienna jest sytuacja, że dwa razy więcej Tadżyków żyje poza granicami swej tytularnej republiki, niż w jej granicach. Mimo tego oficjalna propaganda i działania poszczególnych rządów zmierzają do uczynienia z poszczególnych republik środkowoazjatyckich państw narodowych europejskiego typu, których idea zrodziła się w XIX w. Przy tym częstym przykładem w Azji Środkowej jest odwoływanie się państwowych przywódców do dawnych tradycji państwowych i szukanie "pradawnych korzeni narodu", aby uzasadnić współczesny charakter państwa. Dzięki temu silna pozycja prezydenta w ustroju politycznym kraju - często przybierająca charakter autorytarny - nabiera charakteru cechy narodowej. Przeprowadzone badania pozwoliły zebrać informację na temat tego, jak respondenci odnoszą się do historii własnego kraju i kultury narodowej, jak oceniają mniejszości narodowe/religijne zamieszkujące Tadżykistan, a także jaki jest ich stosunek do tradycyjnej kultury ludowej.

Komitet Organizacyjny

Sponsorzy

Patronat medialny