"Oczka wodne wśród hałd i wyrobisk" "Akwatyczne środowiska antropogeniczne" Tadeusz Molenda Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk o Ziemi, Zakład Hydrologii i Gospodarki Wodnej Obszarów Urbanizowanych; ul. Będzińska 60, 40-007 Sosnowiec e-mail: tedimolenda@interia.pl Lodowy jeż Rosiczka porastająca antropogeniczne mokradło

Opis popularnonaukowy projektu

Jakże często rozwojowi ludzkiej cywilizacji na Ziemi towarzyszyły i nadal towarzyszą dwa wykluczające się zjawiska - kreacja i destrukcja. Paradoksalnie, najczęściej dzieją się one jednocześnie. Szczególnie wyraźnie widać to zwłaszcza na obszarach, gdzie odkryte zostały cenne złoża rud i paliw kopalnych, i gdzie rozpoczęła się lub trwa ich eksploatacja. Ogromnym wysiłkiem człowieka okupione są zazwyczaj prace wydobywcze i przetwórcze kopalin. Równie wielkie, często nieodwracalne zmiany zachodzą w środowisku naturalnym i krajobrazie. W ciągu bowiem niespełna kilkudziesięciu lat człowiek jest w stanie wykreować nieistniejące dotychczas wzniesienia, powołać do istnienia nowe kaniony i wychodnie skalne czy stworzyć zbiorniki wodne w miejscach, gdzie ich nigdy dotąd nie było. Jednocześnie nieuchronnej zagładzie ulegają fragmenty lasów, dotychczasowe równiny lub pagórki, a nawet przebieg dolin rzecznych.
Krajobraz nie protestuje. Środowisko naturalne pokornie, chciałoby się to ująć, przyjmuje nową propozycję i zgodnie z odwiecznymi prawami natury wprowadza nowe życie w nowo powstałe elementy pejzażu. W krótkim czasie, często już po kilku sezonach wegetacyjnych, zaczynają tętnić życiem. Trudno odmówić im uroku, gdy wreszcie usypane ręką ludzką wzgórze pokrywa się soczystą zielenią, a na porastających szuwarami i rzęsą zbiornikach wodnych pojawiają się kaczki, łyski i łabędzie. Zwłaszcza stawy i jeziora pochodzenia antropogenicznego najszybciej udaje się zaakceptować i docenić w nowo powstałym krajobrazie. Po kilkudziesięciu latach istnienia różnorodność toczącego się w nich życia często niewiele różni się od tej naturalnej. Dzięki swym walorom estetycznym wiele z nich dziś to bardzo lubiane i potrzebne miejsca rekreacji i wypoczynku nad i na wodzie. Inne, zasiedlone przez niezwykłe bogactwo zwierząt i roślin doczekały się ochrony prawnej jako użytki ekologiczne czy zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, a być może nawet uzyskają status rezerwatów przyrody.,br /> Kreacja więc, czy destrukcja? Po okrzepnięciu nowych ekosystemów w nowych formach ukształtowania terenu, nie warto wracać do tego dylematu. Warto natomiast z pewnością cieszyć się nowym pięknem i podziwiać niezłomną siłę natury.

Streszczenie naukowe

Ingerencja człowieka w środowisko przyrodnicze prowadzi do istotnych zmian w jego poszczególnych komponentach. Efekt tej ingerencji jest szczególnie zauważalny na obszarach górniczych. Eksploatacja i przeróbka pozyskanych surowców mineralnych prowadzi do zasadniczych zmian w rzeźbie terenu i stosunkach wodnych obszarów górniczych. Przekształcenia środowiska wodnego mają charakter wielokierunkowy i dotyczą zarówno zmian ilościowych, jak i jakości wody . Zmiana stosunków wodnych może być zarówno następstwem celowych i zamierzonych działań człowieka, jak i działań niezamierzonych jako pośredni skutek eksploatacji surowców. Spektakularnym przejawem działalności górniczej jest tworzenie nowych, dotychczas niewystępujących, środowisk antropogenicznych. Niniejsze zdjęcia prezentują zarówno antropogeniczne obiekty wodne, jak i rośliny tam występujące.

Komitet Organizacyjny

Sponsorzy

Patronat honorowy

Leszek Jodliński
Dyrektor Muzeum Śląskiego w Katowicach

Zygmunt Łukaszczyk
Wojewoda Śląski

Jan Malicki
Biblioteka Śląska

Piotr Uszok
Prezydent Katowic

Adam Matusiewicz
Marszałek Województwa Śląskiego

Patronat medialny